Znajomość powszechnie stosowanych modeli cyklu życia oprogramowania jest ważnym elementem obowiązków każdego testera, ponieważ pozwala uwzględnić właściwe czynności testowe.
Poniżej wymieniono kilka zasad dobrych praktyk testowania, które dotyczą każdego modelu cyklu życia oprogramowania:
- dla każdej czynności związanej z wytwarzaniem oprogramowania istnieje odpowiadająca jej czynność testowa;
- każdy poziom testów ma przypisane cele odpowiednie do tego poziomu;
- analizę i projektowanie testów na potrzeby danego poziomu testów należy rozpocząć podczas wykonywania odpowiadającej danemu poziomowi czynności związanej z wytwarzaniem oprogramowania;
- testerzy powinni uczestniczyć w dyskusjach dotyczących definiowania i doprecyzowywania wymagań i założeń projektu oraz w przeglądach produktów pracy (np. wymagań, założeń projektu czy też historyjek użytkownika) natychmiast po udostępnieniu wersji roboczych odpowiednich dokumentów.
Bez względu na wybrany model cyklu życia oprogramowania czynności testowe powinny rozpocząć się w początkowym etapie tego cyklu, zgodnie z zasadą wczesnego testowania.
W niniejszym sylabusie modele cyklu życia oprogramowania podzielono na następujące kategorie:
- sekwencyjne modele wytwarzania oprogramowania;
- iteracyjne i przyrostowe modele wytwarzania oprogramowania.
Sekwencyjny model wytwarzania oprogramowania opisuje proces wytwarzania oprogramowania jako liniowy przepływ czynności następujących kolejno po sobie. Oznacza to, że każda faza tego procesu powinna rozpoczynać się po zakończeniu fazy poprzedniej. W teorii poszczególne fazy nie zachodzą na siebie, ale w praktyce korzystne jest uzyskiwanie wczesnych informacji zwrotnych z kolejnej fazy.
W modelu kaskadowym (ang. waterfall) czynności związane z wytwarzaniem oprogramowania (takie jak: analiza wymagań, projektowanie, tworzenie kodu czy testowanie) wykonuje się jedna po drugiej. Zgodnie z założeniami tego modelu czynności testowe występują dopiero wtedy, gdy wszystkie inne czynności wytwórcze zostaną ukończone.
W przeciwieństwie do modelu kaskadowego model V zakłada integrację procesu testowania z całym procesem wytwarzania oprogramowania, a tym samym wprowadza w życie zasadę wczesnego testowania. Ponadto model V obejmuje poziomy testowania powiązane z poszczególnymi, odpowiadającymi im, fazami wytwarzania oprogramowania, co dodatkowo sprzyja wczesnemu testowaniu (patrz podrozdział 2.2.). W tym modelu wykonanie testów powiązanych ze wszystkimi poziomami testów następuje sekwencyjnie, jednak w niektórych przypadkach może następować nachodzenie faz na siebie nawzajem.
W większości przypadków sekwencyjne modele wytwarzania oprogramowania pozwalają na wytworzenie oprogramowania posiadającego pełny zestaw funkcjonalności. Stosowanie takich modeli wytwarzania oprogramowania zwykle wymaga miesięcy, jeśli nie lat, pracy, aby zostało ono dostarczone do interesariuszy i użytkowników.
Przyrostowe wytwarzanie oprogramowania to proces polegający na określaniu wymagań oraz projektowaniu, budowaniu i testowaniu systemu częściami, co oznacza, że funkcjonalność oprogramowania rośnie przyrostowo. Wielkość poszczególnych przyrostów funkcjonalności zależy od konkretnego modelu cyklu życia: niektóre modele przewidują podział na większe fragmenty, a inne — na mniejsze. Jednorazowy przyrost funkcjonalności może ograniczać się nawet do wprowadzenia pojedynczej zmiany na ekranie interfejsu użytkownika lub nowej opcji zapytania.
Wytwarzanie iteracyjne polega na specyfikowaniu, projektowaniu, budowaniu i testowaniu wspólnie grup funkcjonalności w serii cykli, często o określonym czasie trwania. Iteracje mogą zawierać zmiany funkcjonalności wytworzonych we wcześniejszych iteracjach, wspólnie ze zmianami w zakresie projektu. Każda iteracja dostarcza działające oprogramowanie, które stanowi rosnący podzbiór całkowitego zbioru funkcjonalności aż do momentu, w którym końcowa wersja oprogramowania zostaje dostarczona lub wytwarzanie zostanie zatrzymane.
Wśród przykładów modeli iteracyjnych można wyróżnić:
- Rational Unified Process (RUP®): poszczególne iteracje trwają zwykle stosunkowo długo (np. dwa lub trzy miesiące), a przyrostowe części systemu są odpowiednio duże, czyli obejmują np. dwie lub trzy grupy powiązanych funkcjonalności.
- SCRUM: poszczególne iteracje trwają stosunkowo krótko (np. kilka godzin, dni lub tygodni), a przyrostowe części systemu są odpowiednio małe, czyli obejmują na przykład dwa udoskonalenia i dwie lub trzy nowe funkcjonalności.
- Kanban: umożliwia dostarczenie jednego udoskonalenia lub jednej funkcjonalności naraz (natychmiast po przygotowaniu) bądź zgrupowanie większej liczby funkcjonalności w celu równoczesnego przekazania na środowisko produkcyjne.
- Model spiralny (lub prototypowanie): tworzy się eksperymentalne elementy przyrostowe, które następnie mogą zostać gruntownie przebudowane, a nawet porzucone na dalszych etapach wytwarzania oprogramowania.
Komponenty systemów lub systemy wykorzystujące powyższe modele często odnoszą się do nachodzących na siebie i powtarzanych w cyklu życia oprogramowania poziomów testów. W idealnej sytuacji każda funkcjonalność jest testowana na wielu poziomach, zbliżając się do finalnego wydania. Czasami też zespoły korzystają z metody ciągłego dostarczania (ang. Continuous Delivery) lub ciągłego wdrażania oprogramowania. Te podejścia pozwalają na szerokie wykorzystywanie automatyzacji na wielu poziomach testowania (jako część potoku dostarczania oprogramowania). Ponadto wiele tego typu modeli uwzględnia koncepcję samoorganizujących się zespołów, która może zmienić sposób organizacji pracy w związku z testowaniem oraz relacje między testerami a programistami.
W każdym z powyższych modeli powstaje rosnący system, który może być dostarczany użytkownikom końcowym na zasadzie dodawania pojedynczych funkcjonalności, w określonych iteracjach lub w bardziej tradycyjny sposób, w formie dużych wydań. Niezależnie od tego, czy kolejne części przyrostowe oprogramowania są udostępniane użytkownikom, w miarę rozrastania się systemu coraz większego znaczenia nabiera testowanie regresji.
W przeciwieństwie do modeli sekwencyjnych, w modelach iteracyjno-przyrostowych działające oprogramowanie może być dostarczone już w ciągu tygodni, a nawet dni, jednak na spełnienie wszystkich wymagań potrzeba miesięcy, a nawet lat.
Więcej informacji na temat testowania oprogramowania w kontekście modeli wytwarzania zwinnego można znaleźć w [ISTQB® A], a także w [Black 2017], [Crispin 2008], [Gregory 2015] oraz [Roman 2015].